Breendonk blijft bij. Levenslang. Nu ook voor de passanten in Brussel-Centraal​
​
​

16 december 2023 - In het station van Brussel-Centraal wordt vandaag de gruwel van het Fort van Breendonk, een site van het War Heritage Institute, op een opmerkelijke manier herdacht. Een hele dag lang staan er verschillende mannen, gekleed in de kledij van toen, met hun gezicht naar een muur gericht. Een symbolische actie voor de 3.600 politieke gevangenen uit WO II die niet toevallig plaatsvindt tijdens de week dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens 75 jaar bestaat.

Sinds 1948 vieren we op 10 december de Dag van de Mensenrechten. Op die dag werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aangenomen door de algemene vergadering van de Verenigde Naties. Een dag die anno 2023 ook naast de herdenking van Breendonk extreem relevant blijft. ​
​


Jef Vrelust, site manager bij het Fort van Breendonk vertelt: “Met dit event willen we eerst en vooral de 3.600 politieke gevangenen eren door de jongeren in hun schoenen te plaatsen. Op die manier willen we de brug bouwen tussen het verleden en het heden, omdat we nooit mogen vergeten wat er in Breendonk gebeurd is. Daarom betrekken we specifiek jongeren in deze installatie." 
​
​
​​
​Het event staat symbool voor alle 3.600 gevangenen van Breendonk. Wanneer de gevangenen in het Fort van Breendonk aankwamen, moesten ze voor hun registratie en het uitdelen van de kampkledij met hun gezicht naar de muur op het binnenplein gaan staan. Ze mochten niet bewegen, ademen of hoesten. Anders werden ze mishandeld door de SS’ers. Ook wisten ze niet hoelang ze er zouden staan. 

Follow the Youtube livestream here :

Een extra woordje uitleg.

A) Info over deze actie.

Tijdens WO II werden 3.600, hoofdzakelijk politieke gevangenen opgesloten in Breendonk, waar ze gestript werden van al hun mensenrechten.

Bij hun aankomst in Breendonk moesten ze op de binnenplaats met hun gezicht naar de muur gaan staan. Ze mochten niet bewegen, ademen of hoesten. Ze wisten nooit hoelang ze er zouden staan voordat ze naar de barakken moesten, waar al hun bezittingen werden afgepakt.
​

De actie is krachtig in zijn eenvoud. ​

Geïnspireerd door de verschrikkelijke verhalen van Breendonk, staan jongeren een hele dag met hun gezicht naar een muur in het station van Brussel-Centraal. Ze zijn gekleed zoals de gevangenen bij hun aankomst in Breendonk om dit moment zo getrouw mogelijk te herdenken.
​​
​

​Op 10 december 2023 bestaat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens exact 75 jaar. En net daarom herdenken we de 3.600 gevangenen uit Breendonk. Laten we heden en verleden blijvend verbinden. Zodat we nooit vergeten wat er in Breendonk gebeurd is. Want de oudere generaties kennen de geschiedenis van Breendonk, maar dit mag niet in de huidige generaties verloren gaan.
​​
​Het doel hiervan is om jongeren van vandaag een inzichtelijke ervaring te bieden doordat ze zich in de schoenen van de gevangenen kunnen plaatsen. Ook al is dat slechts een deeltje van wat de gevangenen hebben doorstaan. Dat blijft bij.
​

​B) Bijkomende info over dit gebeuren.
​

Breendonk betekent in termen van mensenrechten een herinnering aan de gruwel en het onrecht die de nazi’s hebben aangericht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het fort van Breendonk werd een mensenrechtenmemoriaal om de slachtoffers te eren en de bezoekers te sensibiliseren voor de waarden van democratie, vrijheid en verdraagzaamheid. Het memoriaal wil ook waarschuwen voor de gevaren van polarisatie, racisme en extremisme die de mensenrechten bedreigen. Het fort van Breendonk is een symbool van de strijd voor de menselijke waardigheid en de verdediging van de rechten van de mens.

Mensenrechten zijn de fundamentele rechten en vrijheden die iedereen toekomen, ongeacht hun afkomst, geslacht, leeftijd, geloof, mening of situatie. Ze zijn gebaseerd op het respect voor de menselijke waardigheid en het gelijkheidsbeginsel. Ze zijn universeel, ondeelbaar en onvervreemdbaar. Ze zijn vastgelegd in internationale verdragen en verklaringen, zoals de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Het Fort van Breendonk was een plaats waar de mensenrechten systematisch werden geschonden en ontkend. De nazi’s beschouwden de gevangenen als minderwaardig en onderwierpen hen aan een regime van terreur, geweld en vernietiging. De gevangenen werden beroofd van hun identiteit, hun vrijheid, hun waardigheid en hun leven. Ze werden behandeld als slaven, als dieren, als objecten. Ze werden blootgesteld aan foltering, mishandeling, honger, ziekte, isolatie, vernedering en executie. Ze werden gedeporteerd naar andere kampen waar ze nog meer leden of stierven. Ze werden het slachtoffer van een ideologie die gebaseerd was op haat, discriminatie en superioriteit.

Het Fort van Breendonk werd een mensenrechtenmemoriaal om de herinnering aan de slachtoffers levend te houden en om de bezoekers te confronteren met de realiteit van het kamp. Het memoriaal wil de bezoekers bewust maken van de betekenis en het belang van de mensenrechten, en van de verantwoordelijkheid die iedereen heeft om ze te respecteren en te beschermen. Het memoriaal wil de bezoekers ook aanzetten tot reflectie en dialoog over de actuele uitdagingen en bedreigingen voor de mensenrechten, zoals de opkomst van populisme, nationalisme, extremisme, racisme en xenofobie. Het memoriaal wil de bezoekers inspireren om zich in te zetten voor een samenleving die gebaseerd is op vrede, solidariteit en diversiteit. Het memoriaal wil de bezoekers doen beseffen dat de mensenrechten geen vanzelfsprekendheid zijn, maar een voortdurende strijd en een gemeenschappelijk goed.
​

Een actie van het Fort van Breendonk in het kader 75-jarig bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. ​ Want alle mensenrechten van de gevangenen werden in Breendonk ontnomen zodra de poort achter hun sloot. En anno 2023 is deze dag relevanter dan ooit.

Om de 3.600 politieke gevangenen die in de gevangenis van Breendonk zaten te herdenken. Want wat er gebeurd is in Breendonk mag nooit vergeten worden. Daarom wilt Breendonk het momentum van 10 december aangrijpen om mensen bewust te maken van het verleden. ​
​​
​Ook wilt Fort van Breendonk het heden en verleden blijvend verbinden. Want de oudere generaties kennen de geschiedenis van Breendonk, maar dit mag niet in de huidige generaties verloren gaan.

Het Fort van Breendonk en het War Heritage Institute hebben als taak om het verleden niet onderbelicht te laten. Kom zien naar wat niemand heeft willen zien. Want uw bezoek is van historisch belang.

Dit event is niet gelinkt aan een politiek standpunt of partij. Het gaat louter over de herdenking van de gevangenen en gebeurtenissen in Breendonk. We willen mensen bewust laten worden van de geschiedenis van het Fort. Daarnaast is het gelinkt aan het 75-jarig bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. ​ Want discriminatie en racisme verzieken de maatschappij ook vandaag nog.
​

C) Info over de muur zelf ​
​

De muur waartegen de vijf mannen staan is een realistische reconstructie van de originele muur in het Fort van Breendonk. Net zoals in een museum staat er op de achterkant van deze muur informatie. Info over het Fort van Breendonk en context over de Dag van de Mensenrechten. Ook voegen we een QR-code toe die naar de website van Breendonk leidt. Dit doen we in drie talen: Nederlands, Frans en Engels.
​​
​Hieronder lees je de Nederlandstalige versie van de tekst:

​Breendonk. Blijft bij. Levenslang.

Breendonk. Een naam die in ons geheugen gegrift staat. Een duistere gevangenis, waar mensenrechten niet van tel waren. Een plaats van beproeving, waar 3.600 politieke gevangenen hun vrijheid en waardigheid verloren.

Bij hun aankomst in Breendonk werden gevangenen meteen naar het binnenplein gebracht. Daar werden ze gedwongen om bewegingloos stil te staan, met hun gezicht naar de muur. Zo moesten ze wachten op hun registratie en kampkledij.
​Niemand wist op voorhand hoelang dat zou duren. Bewegen, ademen of hoesten werden genadeloos afgestraft. Angst regeerde.

In 2023 bestaat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens exact 75 jaar. En net daarom herdenken we de 3.600 gevangenen uit Breendonk. Laten we heden en verleden blijvend verbinden. Zodat we nooit vergeten wat er in Breendonk gebeurd is.

Neen. Discriminatie, racisme en polarisatie zijn niet verdwenen. Ze treffen de maatschappij ook vandaag nog.
​De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens is dus relevanter dan ooit.

KOM ZIEN NAAR WAT NIEMAND HEEFT WILLEN ZIEN
​EN BEZOEK DE ÉCHTE MUUR IN HET FORT VAN BREENDONK,
​EEN SITE VAN HET WAR HERITAGE INSTITUTE.

UW BEZOEK IS VAN HISTORISCH BELANG.

^{Info over het Fort van Breendonk}

^{Korte geschiedenis}

^{Het fort van Breendonk werd gebouwd in het begin van de 20ste eeuw als onderdeel van de verdedigingsgordel rond Antwerpen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het fort aangevallen en veroverd door de Duitsers. Tussen de twee wereldoorlogen werd het fort gebruikt als kazerne en opslagplaats. Tijdens de Tweede Wereldoorlog richtten de nazi’s het fort in als een interneringskamp, een auffanglager voor politieke gevangenen, verzetsstrijders, Joden en andere tegenstanders van het regime. Het kamp stond onder het bevel van de SS en werd berucht om zijn harde en wrede behandeling van de gevangenen. Velen stierven door honger, ziekte, mishandeling of executie. Anderen werden gedeporteerd naar andere concentratiekampen. Na de bevrijding van België werd het fort gebruikt als gevangenis voor collaborateurs. In 1947 werd het fort omgevormd tot een nationaal gedenkteken om de slachtoffers te herdenken en de bezoekers te informeren over de geschiedenis van het kamp.}

^{De gevangenen
​​
​De meeste ​ gevangenen in Breendonk waren politiek gevangenen, onder hen waren ook veel jonge mensen. Het exacte aantal jongeren dat opgesloten zat in het fort van Breendonk is niet bekend, maar volgens sommige bronnen waren er ongeveer 300 minderjarigen onder de 3.590 geregistreerde gevangenen. De jongeren werden net als de volwassenen onderworpen aan dwangarbeid, foltering en vernedering.}

^{Een van hen was Gaston Dewit, die op 17-jarige samen met zijn vader naar Breendonk werd gebracht. Toen hij onderweg was van school naar huis, redde hij een Joodse man die vast zat in de prikkeldraad vlakbij het station van Leuven. Zo kwam hij in het verzet terecht. Zijn taak bestond erin om boodschappen rond te brengen. Hij werd verraden en kwam aanvankelijk in Breendonk terecht, waar hij net als de andere gevangenen zwaar werk moest verrichten, namelijk het afgraven van de aarde en het zand die op het fort lagen. Hij was ook getuige van het feit dat mensen zwaar werden toegetakeld. Zo wist hij tot aan zijn dood in 2010 nog levendig te vertellen over hoe een medegevangene na de foltering terug naar de kamer werd gebracht en die man totaal onherkenbaar was, dermate hadden ze hem geslagen. Dewit werd vervolgens gedeporteerd naar Buchenwald en Dora.
​​
​Van Fort tot gevangenenkamp
​​
​Het Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk is één van de best bewaarde getuigenissen van de nazigruwel tijdens de Tweede Wereldoorlog.}

^{Tijdens een beklijvend bezoek ontdekt u de donkere geschiedenis van SS-Auffanglager Breendonk. Van de kille slaapzalen en de werf voor dwangarbeid tot de folterkamer en de executieplaats: de volledige site ademt de verschrikking die de gevangenen onder Duits bewind hebben ondergaan.}

^{Aan de hand van getuigen, foto’s en filmmateriaal maakt u kennis met zij die hier geleden hebben en gestorven zijn voor onze vrijheid. ​
​​
​https://breendonk.be/nl/historisch-overzicht}

^{​Van gevangenenkamp tot memoriaal
​​
​Onmiddellijk na de oorlog gingen stemmen op om van Breendonk een museum te maken, een bedevaartsoord of monument. In de zomer van 1947 werd de site uitgeroepen tot Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk. Vandaag is Breendonk één van de best bewaarde kampen van Europa en maakt het deel uit van het War Heritage Institute.
​
​https://breendonk.be/nl/historisch-overzicht}

Het War Heritage Institute

Het War Heritage Institute heeft als missie het behoud van het historisch militaire erfgoed en het doorgeven van de herinnering. Het War Heritage Institute brengt dit erfgoed en de herinnering dicht bij het publiek.

Het War Heritage Institute bundelt zes museale sites, het Koninklijk Legermusuem in Brussel, het Fort van Breendonk in Willebroek, Gunfire in Brasschaat, Dodengang in Diksmuide, de Commanbunker Kemmel in Heuvelland en Bastogne Barracks in Bastogne.